معرفی مسجد ایاصوفیه استانبول (آدرس، تاریخچه، معماری، حقایق)

مسجد ایاصوفیه (Hagia Sophia) دومین مکان دیدنی ترکیه 1500 سال پیش توسط امپراتور بیزانس ژوستینین ساخته شد. این بنا که با تکنیک های بسیار فراتر از زمان خود ساخته شد، برای هزار سال به عنوان بزرگترین کلیسای جهان شناخته می شد.

ایاصوفیه که از قرن ششم تا پانزدهم به عنوان کلیسا استفاده می شد، مقدس ترین ساختمان شهر به شمار می رفت. امپراتورها در دوره روم شرقی (معروف به بیزانس) در این مکان تاجگذاری می کردند. 

پس از تصرف قسطنطنیه توسط عثمانی ها در سال 1453، ایاصوفیه به مسجد تبدیل شد. ایاصوفیه (محلی با این نام شناخته می شود) در دوران عثمانی نیز یک عبادتگاه خاص بود. از مسجد ایاصوفیه در این دوره به خوبی نگهداری شد. 

در دوران جمهوری خواهان، ایاصوفیه به مدت حدود 90 سال به عنوان موزه استفاده شد. با این وجود، از سال 2020 دوباره به مسجد تبدیل شد. مسجد ایاصوفیه هنوز هم یکی از پربازدیدترین مکان های تاریخی استانبول به شمار می رود.

در این مقاله از مجله گردشگری تراولا نکات مفیدی در مورد بازدید از ایاصوفیه به شما ارائه خواهیم داد. در این مقاله، می توانید پاسخ سوالات متداول در مورد مسجد ایاصوفیه را پیش از سفر پیدا کنید.

تاریخچه مسجد ایاصوفیه

در طول تاریخ از مسجد ایاصوفیه به عنوان موزه و کلیسا نیز استفاده شده است. مسجد ایاصوفیه (کلیسای ایاصوفیه) در سال 532 میلادی و در دوران امپراتوری بیزانس به دستور تئودورا همسر امپراتور ژوستینین یکم ساخته شد. بازسازی آن پنج سال طول کشید و در سال 537 میلادی افتتاح شد. به دستور سلطان محمد، فاتح استانبول، کلیسای ایاصوفیه به مسجد تبدیل شد. مسجد ایاصوفیه از ابتدا به شکل کنونی نبوده و نقاشی ها، مناره، منبر، محراب، آیات قرآنی دیوارها و سقف ها، لوحه ها به مرور زمان به این مسجد اضافه شده اند. بعد از اینکه آتاتورک در ترکیه به قدرت رسید مسجد ایاصوفیه به موزه ایاصوفیه تبدیل شد. در تاریخ 11 ژوئیه 2020 رجب طیب اردوغان موافقت کرد که ایاصوفیه برای بار دوم به مسجد تبدیل شود.

این بنا با مناره ها و کتیبه های اسلام و همچنین موزاییک های مسیحیت، منعکس کننده تغییرات مذهبی است که در طول قرن ها در منطقه رخ داده است.

مسجد ایاصوفیه استانبول کجاست؟

آدرس مسجد ایاصوفیه: مسجد ایاصوفیه در بخش اروپایی ترکیه و در محله سلطان احمد واقع شده است. کاخ توپکاپی در نزدیکی این مسجد قرار دارد. اگر بخواهید با مترو از میدان تقسیم به مسجد ایاصوفیه بروید می توانید در ایستگاه متروی میدان تقسیم سوار خط F1 شده و در ایستگاه سلطان احمد پیاده شوید. از میدان تقسیم تا مسجد ایاصوفیه تنها 6 کیلومتر است.

همچنین بخوانید: نقشه مترو استانبول

معماری مسجد ایاصوفیه

گنبد مرکزی مسجد ایاصوفیه 55 متر ارتفاع و 31 متر قطر دارد. در اطراف گنبد مرکزی 4 مناره به ارتفاع 60 متر وجود دارد.

گنبد اصلی ایاصوفیه بر روی آویزها و دو نیم‌ گنبد قرار دارد. در پلان مسجد، ساختمان تقریباً مربع است، اما وقتی از درون به آن نگاه می کنیم مستطیل شکل به نظر می‌ رسد زیرا نیم‌گنبدهای بزرگ در شرق و غرب مسجد، طول سقف را طولانی‌ تر جلوه می دهند. ستون های موجود در مسجد ایاصوفیه از مرغوب ترین نوع سنگ مرمر هستند.

بهترین زمان برای بازدید از مسجد ایاصوفیه چه زمانی است؟

از آنجایی که ایاصوفیه اکنون به عنوان مسجد استفاده می شود، گاهی اوقات برای عبادت تعطیل می شود. اما درهای مسجد را نمی بندند مگر آن که نماز جماعت مانند نماز جمعه باشد.

بهترین زمان برای بازدید از ایاصوفیه بین ساعت 9 تا 11 صبح است زیرا در این ساعات نماز جماعت برگزار نمی شود و ایاصوفیه پذیرای بازدیدکنندگان است. 

اما روزهای جمعه مستثنی هستند. اگر روز جمعه قصد بازدید از ساختمان را دارید، بهتر است بعد از ظهر به آنجا بروید. چون مساجد استانبول به دلیل نماز جمعه نیمروز تعطیل هستند.

آیا می توان از موزاییک های بیزانسی مسجد ایاصوفیه دیدن کرد؟

بیشتر موزاییک های بیزانسی در داخل ایاصوفیه باز هستند. با این وجود، به دلیل در حال بازسازی بودن گالری طبقه بالا، امکان دیدن از آن وجود ندارد (از دسامبر 2022). 

در طبقه زیرین بنا موزاییک های مربوط به قرن 9 و 10 دیده می شوند. بنابراین آنچه در طبقه پایین می توانید ببینید، قدیمی ترین موزاییک های دوران بیزانس هستند. آن ها شامل موزاییک باکره و کودک، موزاییک امپراطور لئو ششم و موزاییک امپراتورهای کنستانتین و ژوستینیان هستند.

در طبقه بالا، موزاییک هایی از امپراتور زوئی، امپراتور کومننوس و خانواده اش و مسیح پانتوکراتور (دیسیز) وجود دارد. این موزاییک ها نسبتاً جدید هستند و قدمت آن ها به قرن های 11 و 13 باز می گردد. 

در داخل مسجد ایاصوفیه چه چیزهایی می توان دید؟

در مسجد ایاصوفیه می توانید صدها اثر از دوره های مختلف را ببینید. موزاییک های بیزانسی از اولین چیزهایی هستند که باید در ایاصوفیه دید. با این وجود، حتی ستون ها و دیوارهای پوشیده از سنگ مرمر مسجد ایاصوفیه تاریخی هستند.

در مسجد ایاصوفیه، پلاک های چوبی تزئین شده با خط های دوران عثمانی دیده می شوند. یک کتابخانه نیز وجود دارد که عثمانی ها به مجموعه اضافه کردند. در آن می توانید آیتم هایی از دکوراسیون دوره کلاسیک عثمانی را مشاهده کنید.

مهمترین المان های تزیینی در دوره کلاسیک عثمانی عبارت بودند از: کار با مداد، کاشی های ایزنیک، کابینت های منبت کاری شده از صدف مروارید، قالیچه های ترک و کارهای چوبی تزئین شده با خطاطی.

آیا برای بازدید از مسجد ایاصوفیه نیاز به راهنما داریم؟

ایاصوفیه قدمتی 1500 ساله دارد و با افسانه های بسیاری شناخته می شود. اگر به تاریخ علاقه دارید و می خواهید این داستان ها را از زبان یک فرد مطلع بشنوید، بله باید با راهنما از مسجد ایاصوفیه دیدن کنید.

حتی موزاییک ها، ستون ها و سنگ های مرمری که برای تزیین ساختمان بکار رفته اند، داستان خاص خود را دارند. علاوه بر این، این ساختمان با مهمترین شخصیت های تاریخ بیزانس شناخته می شود. از سوی دیگر، داستان هایی نیز درباره سلطان های عثمانی وجود دارد.

توصیه می شود برای اطلاع از همه این داستان ها، همراه با راهنما از مسجد ایاصوفیه دیدن کنید.

جاذبه های گردشگری نزدیک مسجد ایاصوفیه

میدان سلطان احمد در نزدیکی مسجد ایاصوفیه قرار دارد. میدانی که در گذشته برای برگزاری مسابقات ارابه سواری بکار می رفت، به عنوان میدان اسب دوانی قسطنطنیه شناخته می شد.

میدان اسب دوانی مهم است زیرا یکی از معدود مکان های بیزانسی در استانبول به شمار می رود. به خصوص اگر راهنما همراه خود داشته باشید، می توانید داستان های زیادی در مورد مسابقات برگزار شده در این میدان بشنوید. 

میدان اسب دوانی همچنین مکانی بود که در آن شورش ها در امپراتوری بیزانس آغاز شد. شورش نیکا در تاریخ بسیار مشهور است. این شورش بر علیه امپراتور ژوستینیان که ایاصوفیه را بنا کرد، رخ داد.

علاوه بر این، ایاصوفیه به حرم سلطان همام نیز بسیار نزدیک است. شما می توانید این مکان را که یکی از بهترین حمام های ترکی استانبول است، رزرو کنید و پس از گشت و گذار برای استراحت به آنجا بروید.

علاوه بر این، مقبره های سلطان در حیاط ساختمان وجود دارد. برخی از این مقبره ها با کاشی کاری های باشکوه تزئین شده اند. این مقبره ها نشان دهنده دوره اوج امپراتوری عثمانی هستند. به خصوص مقبره های سلیم دوم و مراد سوم که توسط معمار سنان، معروف ترین معمار امپراتوری عثمانی ساخته شده اند. 

پس از بازدید از این مکان می توانید از دیگر آثار تاریخی و موزه های اطراف نیز دیدن کنید. اولین گزینه هایی که به ذهن می رسد، مسجد آبی و کاخ توپکاپی هستند. 

پس از گشت و گذار در سلطان احمد، می توانید به Eminonu بروید که شامل بهترین رستوران های محلی و دسر فروشی های استانبول است. مکان خرید تاریخی معروف بازار ادویه نیز در اینجا قرار دارد.

حقایق مربوط به مسجد ایاصوفیه

• کلیسای ایاصوفیه تاکنون دو بار در شورش ها ویران شده است. یک بار در سال 404 میلادی در آتش سوخت و بار دوم در شورشی که در سال 532 میلادی رخ داد از بین رفت.
• در ساخت کلیسا از یکی از عجایب هفتگانه باستان استفاده شده است. در فضای داخلی از ستون‌ های معبد قدیمی و تخریب شده آرتمیس استفاده شده است.
• بسیاری از نمادهای اسلامی در طول زمان به ساختمان اضافه شده اند. برای تبدیل این فضا به مسجد محراب، منبر، وضوخانه، مناره ها و کتابخانه به این مکان افزوده شده اند.
• برخی از مردم اعتقاد دارند یکی از ستون های مسجد ایاصوفیه قدرت شفابخشی دارد. ستونی که در بخش شمال غربی مسجد قرار دارد.
• روی دیوارهای مسجد ایاصوفیه دو فرشته نقاشی شده است. این 2 فرشته جبرئیل و میکائیل هستند.
• کتابخانه ایاصوفیه توسط سلطان محمود اول تاسیس شد و در 21 آوریل 1740 افتتاح شد. در زمان تاسیس این کتابخانه دارای 4000 اثر بود. بخشی از کتب این مجموعه از بیت المال و بخش دیگر شامل کتاب‌ هایی بود که وزیر اعظم، شیخ‌ الاسلام، دروسادآقا و سایر دولتمردان به محمود اول داده‌ اند.

چند نکته در مورد بازدید از مسجد ایاصوفیه

• اگر در زمان نماز از مسجد ایاصوفیه بازدید کنید، نمی توانید از بخش میانی آن عبور نمایید. این موضوع باعث می شود تا نتوانید به طور کامل از دیدن این ساختمان لذت ببرید. سایر مساجد استانبول (از جمله مسجد آبی استانبول) در ساعات نماز پذیرای بازدیدکنندگان نیستند. از آنجایی که ایاصوفیه در زمان نماز به طور کامل بسته نمی شود، امکان بازدید از قسمت داخلی آن وجود دارد (البته، به صورت محدود). اما همانطور که در بالا اشاره کردم، نماز جمعه استثناست. در روزهای جمعه، ایاصوفیه از صبح تا اوایل بعد از ظهر به دلیل برگزاری نماز جماعت تعطیل است.
• به دلیل قرار گرفتن مسجد ایاصوفیه در سلطان احمد، قلب شهر قدیمی، دسترسی به آن بسیار آسان است.
• موزه های سلطان احمد معمولاً در فصل گردشگری بسیار شلوغ هستند. به همین دلیل، می توانید کارت موزه بخرید. این کارت هزینه بازدید از چندین موزه را پوشش می دهد. اما مهمتر از آن اینکه وقتی کارت موزه دارید، در ورودی صف منتظر نخواهید ماند. به خصوص در ماه های بهار می توانید تا 1 ساعت جلوی باجه های بلیط موزه های استانبول منتظر بمانید.

برای بازدید از مسجد ایاصوفیه استانبول می توانید بعد از مقایسه قیمت ها با خیال راحت از خدمات خرید بلیط هواپیما استانبول و رزور هتل در استانبول شرکت تراولا استفاده کنید.